Nỗ lực bảo tồn văn hóa truyền thống của Đồng bào Raglai

Người Raglai tỉnh Ninh Thuận có đời sống văn hóa, văn nghệ dân gian phong phú, đa dạng. Tuy nhiên, trước tác động của nhịp sống hiện đại, giới trẻ không còn mặn mà với văn hóa truyền thống của dân tộc. Bên cạnh đó, thế hệ nghệ nhân tâm huyết, am hiểu các nhạc cụ, Lễ hội truyền thống nay đã lớn tuổi hoặc đã qua đời càng khiến cho các phong tục, nét đẹp văn hóa truyền thống của người Raglai đứng trước nguy cơ mai một. Nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Raglai, các địa phương trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận đã tăng cường các hoạt động sưu tầm, phục dựng, truyền dạy để lớp trẻ hiểu và yêu hơn văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Nghệ nhân ưu tú Tà Thía Banh, xã Phước Hà, huyện Thuận Nam, Ninh Thuận truyền dạy cho thế hệ trẻ đánh Mã la.

Lo lắng về sự mai một của nhạc cụ truyền thống dân tộc mình, nghệ nhân ưu tú Tà Thía Banh ở thôn Rồ Ôn, xã Phước Hà, huyện Thuận Nam, Ninh Thuận đã dành nhiều thời gian, công sức để sưu tầm các bài nhạc cổ của người Raglai do ông bà để lại để nghiên cứu và truyền dạy cho thế hệ trẻ. Cứ mỗi cuối tuần, nghệ nhân ưu tú Tà Thía Banh hướng dẫn, chỉ dạy đội văn nghệ thôn Rồ Ôn luyện tập đánh Mã la và các nhạc cụ khác.

Từ ngày đầu còn bỡ ngỡ chưa biết cách cầm, cách đánh Mã la, giờ đây, những người trẻ ở địa phương đã đánh thành thạo nhiều bài nhạc cổ và phân biệt các bài nhạc phù hợp với từng lễ, hội.  Anh Ba Rá Thừa ở thôn Rồ Ôn, xã Phước Hà, huyện Thuận Nam, Ninh Thuận chia sẻ: “Được nghệ nhân ưu tú Tà Thía Banh hướng dẫn đội văn nghệ chúng tôi sử dụng các nhạc cụ, trong đó có nhạc cụ mã la, là một trong những nhạc cụ rất quan trọng trong đời sống văn hóa cũng như là đời sống tâm linh của người Raglai. Thế hệ trẻ chúng tôi rất thích thú, rất vui mừng và mong muốn được đón nhận nhiều bài hơn nữa của các nghệ nhân”.

Nghi thức ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglai Ninh Thuận.

Lễ “Báo hiếu” là một nghi lễ độc đáo, thể hiện triết lý nhân sinh sâu sắc của người Raglai, là dịp để con cái cảm ơn cha mẹ đã có công chăm sóc, nuôi dưỡng khôn lớn rồi dựng vợ gả chồng. Để bảo tồn nghi lễ độc đáo này, Nghệ nhân ưu tú Pinăng Trách ở xã Phước Thắng, huyện Bác Ái, Ninh Thuận đã dành nhiều thời gian để phục dựng và truyền dạy cho thế hệ trẻ các bước thực hiện nghi lễ theo truyền thống.

Lớp truyền dạy các nghi lễ truyền thống của dân tộc Raglai do huyện Bác Ái tổ chức.

Đồng bào Raglai tỉnh Ninh Thuận có kho tàng văn hóa phong phú. Tuy nhiên, cũng như nhiều dân tộc thiểu số khác, bản sắc văn hóa của đồng bào Raglai đang có nguy cơ mai một. Để bảo tồn văn hóa Raglai, các ngành, địa phương đã nỗ lực thực hiện sưu tầm, nghiên cứu văn hóa, văn nghệ dân gian của người Raglai, khôi phục “Không gian văn hóa Raglai”, tín ngưỡng của cộng đồng thông qua các Lễ, hội. Đặc biệt, việc tổ chức các Lễ hội văn hóa Raglai cấp tỉnh, cấp huyện đã góp phần giữ gìn, quảng bá và phát huy bản sắc văn hóa của đồng bào Raglai gắn với phát triển du lịch.

Việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của người Raglai sẽ góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào Raglai nói riêng và làm phong phú đời sống tinh thần của cộng đồng các dân tộc Việt Nam nói chung./.

Bài và ảnh: Lê Na – Phương Trân