Sản xuất bền vững, bảo tồn nguồn lợi biển

NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH

Giảm khai thác, tăng nuôi trồng, nâng cao giá trị thủy sản, chuyển đổi sinh kế xanh cho ngư dân là những mục tiêu mà ngành thủy sản tiếp tục đặt ra trong năm 2025 – năm tăng tốc, bứt phá về đích thực hiện kế hoạch phát triển ngành thủy sản 5 năm giai đoạn 2021-2025, đồng thời chuẩn bị cho kế hoạch phát triển ngành giai đoạn 2026-2030.

Ngành thủy sản xác định mục tiêu đến năm 2030, tổng sản lượng đạt 9,8 triệu tấn, tăng 1,5%/năm, trong đó sản lượng nuôi trồng đạt 7 triệu tấn, tăng 4,4%/năm, sản lượng khai thác đạt 2,8 triệu tấn, giảm 3,5%/năm.

Phó Cục trưởng Thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) Phạm Quang Toản cho biết, mục tiêu cụ thể mà ngành thủy sản đặt ra trong năm 2025 là tổng diện tích nuôi trồng thủy sản đạt 1,33 triệu ha, tăng 2% so với năm 2024; tổng sản lượng thủy sản đạt hơn 9,6 triệu tấn, trong đó sản lượng khai thác khoảng 3,6 triệu tấn, giảm 5,2% so với năm 2024; sản lượng nuôi trồng hơn 5,9 triệu tấn, tăng 3,5% so với năm 2024.

Ngành thủy sản xác định mục tiêu đến năm 2030, tổng sản lượng đạt 9,8 triệu tấn, tăng 1,5%/năm, trong đó sản lượng nuôi trồng đạt 7 triệu tấn, tăng 4,4%/năm, sản lượng khai thác đạt 2,8 triệu tấn, giảm 3,5%/năm. Cùng với việc nuôi trồng tăng trưởng, đội tàu khai thác cũng đang giảm dần về số lượng. Năm 2024, cả nước đã giảm còn 84.720 tàu cá, và theo lộ trình tới năm 2030 thì cả nước sẽ chỉ còn 83.600 tàu cá.

Đối với mục tiêu tăng cường bảo tồn biển, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản, theo kế hoạch đến năm 2030, cả nước có 27 khu bảo tồn biển được thành lập và hoạt động hiệu quả, 59 khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản, 63 khu vực cấm khai thác thủy sản có thời hạn, 27 khu vực cư trú nhân tạo cho các loài thủy sản.

Với chuyển đổi sinh kế cho cộng đồng ngư dân, mục tiêu sẽ cắt giảm nghề lưới kéo và nghề lưới rê thu ngừ (những nghề xâm hại nguồn lợi và hệ sinh thái), chuyển đổi nghề khai thác ven bờ sang nghề khác, đồng thời tổ chức lại sản xuất theo hướng hợp tác xã, liên kết chuỗi…

Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) Tô Thị Tường Lan cho biết, xanh hóa toàn bộ chuỗi sản xuất, chế biến và tiêu thụ hàng hóa thủy sản là xu hướng chung toàn cầu trong thời gian tới, khi ngày càng nhiều quốc gia hướng đến bảo vệ môi trường, giảm phát thải trong các lĩnh vực sản xuất, xanh hóa sản phẩm nhập khẩu.

Nhu cầu phát triển bền vững, chuyển đổi xanh của các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam đang rất lớn, song theo các chuyên gia, doanh nghiệp vẫn đang đối mặt với ba thách thức, bao gồm: Nguồn vốn để thực hiện, nhân sự có chuyên môn và các giải pháp kỹ thuật cụ thể, phù hợp.

Bên cạnh khó khăn lớn nhất là nguồn vốn, trong tiến trình chuyển đổi xanh, doanh nghiệp còn đối mặt với những thách thức về thông tin, bởi chính sách xanh nhiều về số lượng, phức tạp về tính chất và liên tục phát triển theo thời gian, đặc biệt là không có một bộ tiêu chuẩn xanh chung, không có lộ trình chuyển đổi xanh thống nhất cho tất cả các loại hàng hóa xuất khẩu của doanh nghiệp.

Để thúc đẩy chuyển đổi xanh, các cơ quan chức năng cần cung cấp, cập nhật thông tin kịp thời và ban hành hướng dẫn thực hiện chuyển đổi xanh; phối hợp, đàm phán, đối thoại với các đối tác thương mại để trao đổi cách thức thực thi chuyển đổi xanh tại doanh nghiệp.

Đối với doanh nghiệp, cần chủ động tìm hiểu về các thỏa thuận xanh, các rào cản thế hệ mới như công bằng thương mại, phúc lợi động vật, thường xuyên cập nhật các chính sách xanh liên quan tới sản phẩm xuất khẩu, giảm phát thải trong toàn bộ công đoạn sản xuất…

Mới đây, mô hình nuôi tôm không xả thải, sử dụng công nghệ tuần hoàn, ít thay nước và an toàn sinh học đã được Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Cà Mau phối hợp Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản II đầu tư và thử nghiệm thành công tại huyện Cái Nước và huyện Đầm Dơi.

Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Đầm Dơi cho biết, đây là thành tựu lớn trong ngành tôm. Công nghệ nuôi tôm tuần hoàn không xả thải là kỹ thuật mới giúp giảm được chi phí sản xuất, năng suất tôm nuôi có thể đạt tới 60-70 tấn/ha/vụ, trung bình mỗi năm có thể nuôi từ 6-8 vụ, từ đó tăng cao được sản lượng trên mỗi đơn vị diện tích ao nuôi. Đặc biệt, lượng carbon thải ra rất thấp, đáp ứng được xu hướng của ngành tôm trong tương lai.

NUÔI BIỂN CÔNG NGHỆ CAO, THÂN THIỆN VỚI MÔI TRƯỜNG

Nuôi trồng thủy sản trên biển (còn gọi là nuôi biển) cũng chính là cách sản xuất bền vững, bảo tồn nguồn lợi biển cho các thế hệ mai sau. Quy hoạch không gian biển, tăng cường năng lực dự báo, cung cấp bảo hiểm biển là các lĩnh vực trọng tâm, đặt nền tảng cho sự phát triển nuôi trồng ngoài khơi. Việt Nam đã xác định nghề nuôi biển là một lĩnh vực ưu tiên, trong đó, yếu tố bền vững được xem như kim chỉ nam xuyên suốt quá trình phát triển.

Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án phát triển nuôi trồng thủy sản trên biển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Theo đó, mục tiêu đặt ra là đến năm 2025, diện tích nuôi biển đạt 280 nghìn ha, sản lượng 850 nghìn tấn, kim ngạch xuất khẩu 0,8-1 tỷ USD; đến năm 2030, diện tích nuôi biển đạt 300 nghìn ha, sản lượng 1,4 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt 1,8-2 tỷ USD.

Định hướng phát triển ngành nuôi biển của nước ta thời gian tới là phát triển nuôi biển công nghiệp với công nghệ tiên tiến, quy hoạch chặt chẽ, phương thức quản lý hiện đại; phát triển nuôi biển cả trong vùng ven bờ, trên vùng biển xa bờ, ngoài khơi xa, phát huy đa dạng sinh học của vùng nhiệt đới; tích hợp nguồn lực kinh tế kỹ thuật của các ngành dầu khí, đóng tàu, vận tải biển, bảo đảm phát triển bền vững…

Với nhiều tiềm năng, lợi thế về biển, Quảng Ninh đặt mục tiêu năm 2030 trở thành trung tâm thủy sản của miền bắc. Tỉnh Quảng Ninh đã quy hoạch hơn 45 nghìn ha khu vực biển dành cho nuôi biển với quan điểm phát triển toàn diện theo hướng hiện đại, công nghệ cao, thân thiện với môi trường, gia tăng giá trị, gắn bảo tồn phát triển nguồn lợi thủy sản với phát triển du lịch.

Định hướng phát triển ngành nuôi biển của nước ta thời gian tới là phát triển nuôi biển công nghiệp với công nghệ tiên tiến, quy hoạch chặt chẽ, phương thức quản lý hiện đại; phát triển nuôi biển cả trong vùng ven bờ, trên vùng biển xa bờ, ngoài khơi xa, phát huy đa dạng sinh học của vùng nhiệt đới; tích hợp nguồn lực kinh tế kỹ thuật của các ngành dầu khí, đóng tàu, vận tải biển, bảo đảm phát triển bền vững…

Chiến lược nuôi biển của Quảng Ninh là lấy nhà nông chuyên biệt làm nòng cốt, lấy giá trị gia tăng làm mục tiêu hướng tới đa giá trị. Tận dụng lợi thế lớn là tỉnh có ngành du lịch rất phát triển, mỗi năm đón hàng chục triệu du khách, ngành thủy sản Quảng Ninh sẽ đẩy mạnh việc tiêu thụ và xuất khẩu ngay tại địa phương.

Tỉnh Khánh Hòa hiện đã hình thành vị thế là trung tâm nuôi biển hàng đầu của Việt Nam, với những lợi thế như đường bờ biển dài hơn 380 km, nhiều vịnh, vũng kín gió, cùng bề dày truyền thống trong nuôi trồng, chế biến thủy sản.

Trong hàng chục năm, việc nuôi biển bằng lồng bè gỗ truyền thống đã để lại nhiều hệ lụy về môi trường, không thích ứng được với biến đổi khí hậu. Việc chuyển đổi sang nuôi biển công nghệ cao, thân thiện với môi trường là định hướng lớn mà tỉnh Khánh Hòa đang theo đuổi để phát triển kinh tế biển xanh.

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Khánh Hòa Nguyễn Duy Quang, chuyển sang nuôi biển công nghệ cao sẽ thay đổi phương thức sản xuất của người dân, bảo vệ môi trường, làm đẹp cảnh quan kết hợp phát triển du lịch sinh thái.

Tỉnh đang từng bước chuyển đổi xanh trong nuôi biển; đưa ngành nuôi biển phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, công nghiệp, tiên tiến. Tỉnh Khánh Hòa cũng xác định mục tiêu đến năm 2030, chuyển đổi 100% lồng bè nuôi truyền thống sang nuôi lồng nhựa tổng hợp, ứng dụng công nghệ cao, phương thức quản lý hiện đại.

Tổng Giám đốc Công ty TNHH Thủy sản Australis Việt Nam (công ty nuôi biển quy mô công nghiệp, hiện đại tại vịnh Vân Phong, Khánh Hòa) cho biết: “Từ nay đến năm 2032, chúng tôi sẽ mở rộng sản xuất tại các khu vực biển ở vịnh Vân Phong và các khu vực biển khác trong tỉnh. Mục tiêu là đạt sản lượng 40.000 tấn cá vào năm 2032.

Ngoài ra, công ty sẽ đầu tư xây dựng một nhà máy chế biến hiện đại tại Khu công nghiệp Ninh Thủy, tích hợp phát triển nuôi trồng thủy sản với du lịch. Công ty cũng hướng tới việc hợp tác để thành lập trung tâm đào tạo nuôi trồng thủy sản công nghệ cao, cung cấp giống và hướng dẫn, hỗ trợ kỹ thuật giúp người dân địa phương chuyển từ nuôi trồng thủy sản truyền thống sang nuôi biển bằng công nghệ xanh, hiện đại.

Nuôi biển sẽ ngày càng đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế biển, góp phần đưa Việt Nam trở thành một quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển trong thế kỷ của biển và đại dương. Với những tiềm năng, lợi thế về biển cùng những chiến lược phát triển thủy sản xanh và bền vững, trong tương lai, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành “cường quốc nuôi biển” của khu vực Đông Nam Á.

Theo nhandan.vn